Ο δημοσιογράφος Λουκάς Χριστοδουλίδης στη συνέντευξη που ακολουθεί συζητά με την Κοινωνιολόγο, Γραμματέα Διεθνών Σχέσεων Κινήματος Οικολόγων – Συνεργασία Πολιτών Αλεξία Σακαδάκη, για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα παιδιά.
Κυρία Σακαδάκη, για αρχή θα ήθελα να μας πείτε όταν μιλάμε για κλιματική αλλαγή (κλιματική κρίση) τι εννοούμε; Aυτό πως ακούγεται στα αυτιά των παιδιών;
«Όταν μιλάμε για κλιματική αλλαγή, αναφερόμαστε στη μεταβολή του κλίματος που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες. Η μεταβολή αυτή προκαλεί έντονα καιρικά φαινόμενα όπως καταιγίδες, τυφώνες, μακρύτερα και ξηρότερα καλοκαίρια. Παράλληλα, οδηγεί στην εξαφάνιση ειδών ζωής από τον πλανήτη, στη μείωση των τροφίμων από την έλλειψη νερού, στην ανάπτυξη μικροβίων και μυκήτων που προκαλούν νέα είδη ασθενειών και πολλά άλλα.
κλιματική κρίση
Πλέον, χρησιμοποιούμε τον όρο «κλιματική κρίση» όταν αναφερόμαστε στην κλιματική αλλαγή, για να αναδείξουμε ότι έχουμε μπροστά μας μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπίσουμε επειγόντως και άμεσα. Έχουμε φτάσει σε τέτοιο σημείο που δεν μπορούμε να αναβάλλουμε πλέον τη συζήτηση και τα μέτρα για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή.
Ο άνθρωπος εισέβαλε στη γη και επέβαλε τον δικό του τρόπο ζωής με βάση τις δικές του υπερβολικές απαιτήσεις, παραβιάζοντας τους κανόνες της φύσης και αψηφώντας τις επιπτώσεις που θα είχαν οι πράξεις του επί του πλανήτη και τελικώς στον ίδιο τον άνθρωπο.
Έχω την αίσθηση ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται τη σημασία που έχει η συνύπαρξη μας με τη φύση και μπορούν να κατανοήσουν την έννοια της κλιματικής αλλαγής. Μάλιστα, πολλές φορές έχουν απαντήσεις και λύσεις για τρόπους αντιμετώπισης του φαινομένου, διότι σκέφτονται καθαρά και απλά, χωρίς να επηρεάζονται από άλλους παράγοντες».
Πως μπορούμε να μιλήσουμε στα παιδιά μας για την κλιματική αλλαγή έτσι ώστε να τα βοηθήσουμε να κατανοήσουν πιο εύκολα τι συμβαίνει στον πλανήτη;
«Με απλά λόγια και χωρίς υπεκφυγές, μπορούμε να εξηγήσουμε στα παιδιά τους βασικούς κανόνες της φύσης και την αλυσίδα της ζωής, ώστε να αναδείξουμε ότι η επιβολή του ανθρώπου κάποιες φορές διαταράσσει την ομαλή λειτουργία της φύσης και οδηγεί στην κλιματική αλλαγή.
Υπάρχουν διάφορα εργαλεία που μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα από παιχνίδι, παρουσιάσεις, εργαστήρια, βιβλία, θεατρικές παραστάσεις και πολλά άλλα, αναλόγως της ηλικίας του κάθε παιδιού.
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να διεξάγονται ειδικές ενότητες στο σχολικό περιβάλλον όπου εξειδικευμένοι εκπαιδευτικοί να μιλούν με τα παιδιά και μαζί να βγάζουν τα δικά τους συμπεράσματα. Η απλή θεωρητική επεξήγηση δεν νομίζω να βοηθά στην κατανόηση των εννοιών και της σημασίας του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής. Χρειάζεται ειδική προσέγγιση αναλόγως της ηλικίας».
Ποιες είναι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα παιδιά;
«Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής επηρεάζουν όλο τον πληθυσμό του πλανήτη. Τα παιδιά όμως αδικούνται περισσότερο, διότι δεν έχουν την επιλογή να αποφασίσουν. Άλλοι αποφασίζουν για αυτά και άλλοι ρυπαίνουν την ατμόσφαιρα. Το αναπνευστικό μας σύστημα επηρεάζεται από την ποιότητα του αέρα που αναπνέουμε.
Η υγεία μας εξαρτάται πολύ από την ποιότητα των τροφίμων που καταναλώνουμε και του νερού που πίνουμε. Επιπλέον, στα παιδιά πιθανώς να επηρεάζεται η φυσική και πνευματική τους ανάπτυξη. Όλα είναι αλληλένδετα και επηρεάζουν το ένα το άλλο, εξ’ ου και μιλάμε για αλυσίδα ζωής. Τα παιδιά ενδεχομένως να μην γνωρίσουν κάποια από τα είδη ζωής που μέχρι πρόσφατα είχαμε στο νησί μας, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
τα παιδιά έχουν τη δύναμη
Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε ότι τα παιδιά έχουν τη δύναμη να ανατρέψουν την κλιματική αλλαγή και να απαιτήσουν από τους ενήλικες να διασφαλίσουν την υγεία και την ποιότητα ζωής τους. Έχει αποδειχτεί – και πρόσφατα μάλιστα – ότι οι νέοι και οι νέες μας μπορούν να ασκήσουν τέτοιες πιέσεις προς τις κυβερνήσεις τους, που να τις αναγκάσουν να πάρουν μέτρα για την κλιματική αλλαγή. Τέτοια παραδείγματα είναι η Γκρέτα Τούνμπεργκ (ακτιβίστρια), η ομάδα νέων Fridays for Future, οι νέοι οικολόγοι σε όλο τον κόσμο κ.λ.π».
Πώς μπορεί η εκπαίδευση να συμβάλει στην ευαισθητοποίηση των παιδιών στην αλλαγή του κλίματος;
«Η παιδεία είναι το Α και το Ω στον τομέα της ευαισθητοποίησης. Για να μπορέσεις να ασχοληθείς με κάτι, θα πρέπει πρώτα να λάβεις γνώση και να αξιολογήσεις τα δεδομένα. Αυτό χρειάζονται τα παιδιά: να τους δίνεται η σχετική πληροφόρηση καθώς και η ευκαιρία να αναπτύξουν κριτική σκέψη ώστε να λάβουν μέρος στην παγκόσμια προσπάθεια για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
Μέσα από την παιδεία – που θα πρέπει να είναι πολύπλευρη και διαδραστική – τα παιδιά θα μπορέσουν να φιλτράρουν την πληροφόρηση που λαμβάνουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, φίλους και γνωστούς.
Η ευαισθητοποίηση για να είναι ουσιαστική και αποτελεσματική, δεν μπορεί να προηγηθεί της εκπαίδευσης. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού έχει την ευθύνη να στρέψει την παιδεία και προς αυτή την κατεύθυνση και να δώσει στα παιδιά τα εφόδια για να μπορέσουν να δουλέψουν για την προστασία του περιβάλλοντος.
Είναι σημαντικό τα παιδιά να λαμβάνουν γνώση από εξειδικευμένους επιστήμονες που αγαπούν το αντικείμενο και μπορούν να τους προσφέρουν πραγματικά δεδομένα και να μην έχουμε πάλι το φαινόμενο εκπαιδευτικοί οποιουδήποτε αντικειμένου να διδάσκουν κάτι το οποίο οι ίδιοι δεν διδάχτηκαν».
Βρισκόμαστε στο 2023. Μπορούμε κυρία Σακαδάκη να σώσουμε πια, ότι δεν σώζεται, από αυτή την κλιματική αλλαγή; Ποια η άποψη σας αλλά και η συμβουλή σας για αυτό.
«Είναι γεγονός ότι πλέον μιλάμε για κρίση και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή. Ήδη έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που οι επιδράσεις γίνονται αισθητές στις περισσότερες χώρες του πλανήτη. Στην Κύπρο παρατηρούμε πιο θερμά και μεγαλύτερα καλοκαίρια, έντονα καιρικά φαινόμενα, ερημοποίηση, ξηρασία, εξαφάνιση σπάνιων ειδών ζωής και αύξηση των άγονων εκτάσεων. Ενώ υπήρχαν προειδοποιήσεις των επιστημόνων από χρόνια πριν, δυστυχώς μέχρι και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι η κλιματική αλλαγή δεν υφίσταται. Φτάσαμε λοιπόν σε ένα σημείο, όπου τα μέτρα που θα πρέπει να λάβουμε θα πρέπει να είναι εξαιρετικά δραστικά και άμεσα, ώστε να μπορέσουμε να αναχαιτίσουμε τον ρυθμό της κλιματικής αλλαγής.
Θεωρώ ότι ακόμα μπορούμε να κάνουμε πολλά και έχουμε τα μέσα και τη γνώση ως ανθρωπότητα, για να δράσουμε με τρόπους που θα αλλάξουν την κλιματική αλλαγή. Στο χέρι μας είναι να δουλέψουμε όλοι και όλες μαζί και ο καθένας και καθεμιά με το δικό τους τρόπο, από το σπίτι μας, τη δουλειά μας, το σχολείο μας να ξεκινήσουμε ένα δυνατό κίνημα προστασίας του πλανήτη.
Μπορούμε να τα καταφέρουμε!
Έχουμε τις λύσεις! Από εμάς εξαρτάται να απαιτούμε από τις ηγεσίες μας και τα κράτη μας να σταματήσουν να κόβουν δέντρα, να δίνουν έμφαση ώστε όλες τους οι πολιτικές να λαμβάνουν υπόψη το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή και να παρέχουν στους πολίτες ασφάλεια και υγεία».
