Αποφασίσατε ότι θα γίνετε μητέρα… αργότερα. Αργότερα όμως η γονιμότητά σας θα έχει μειωθεί όπως άλλωστε και του συντρόφου σας. Η επιστήμη όμως έχει προχωρήσει τόσο πολύ που μπορεί ακόμα κι όταν είναι πολύ αργά… να σας χαρίσει ένα παιδί.
Πριν από μερικές δεκαετίες οι γυναίκες κατέφευγαν στις ορμονοθεραπείες στοχεύοντας στην μητρότητα. Σήμερα έχετε να επιλέξετε, ανάλογα με το πρόβλημα που αντιμετωπίζετε, ανάμεσα στη δωρεά σπέρματος, ωαρίου, μήτρας, στην κατάψυξη εμβρύου, στη μικρογονιμοποίηση. Μπορείτε να γίνετε μητέρα μετά την εμμηνόπαυση και πατέρας ακόμα και μετά θάνατον! Και τα παιδιά που θα σας χαρίσει η επιστήμη μπορεί να είναι όμορφα, και με λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σοβαρές ασθένειες. Το μόνο που δεν μπορεί να σας εγγυηθεί ακόμα κανείς είναι αν θα είστε, εσείς κι εκείνα, ευτυχισμένοι.
Όταν υπάρχει ένα «θέλω» υπάρχει και μια νίκη
Το απίστευτα υψηλό ποσοστό του 17% των νέων ζευγαριών δυσκολεύεται να τεκνοποιήσει. «Ήμουν ανέκαθεν αγοροκόριτσο. Έπαιζα ποδόσφαιρό και λάτρευα τα μαθηματικά» λέει για τον εαυτό της η Αννα. «Όταν μετά από μια σειρά εξετάσεων μου είπαν ότι δεν μπορώ να αποκτήσω παιδί, ένιωσα σαν να με τιμωρεί η γυναικεία φύση. Ήμουν τόσο άτυχη που έτυχε στο γραφείο όλες οι άλλες εργαζόμενες να είναι έγκυες ή να έχουν παιδιά. Ήθελα να κλαίω συνέχεια. Τελικά ο γιατρός μου κατέφυγε στη μέθοδο GIFT. Τα ωάρια και τα σπερματοζωάρια συλλέχθηκαν και αναμίχθηκαν. Τα τοποθέτησαν στο εσωτερικό μέρος της σάλπιγγας. Χρειάστηκαν δυο αποτυχημένες προσπάθειες και 10 χρόνια πίκρας πριν αποκτήσω την Σαμάνθα. Σήμερα νιώθω σαν να έχω κερδίσει χρυσό σε Ολυμπιάδα.»
Στην κατάψυξη
Ο μέσος όρος απόκτησης πρώτου παιδιού ήταν το 22ο έτος ενώ τώρα είναι το 33ο έτος. «Ο πρωτεργάτης και πατέρας της εξωσωματικής γονιμοποίησης Ρόμπερτ Έντουαρντς είχε αναφέρει σε ένα συνέδριο το 1994 ότι εάν η κατάψυξη ωαρίων γίνει δεκτή, τότε πολλές γυναίκες θα επιλέγουν να καταψύξουν τα ωάριά τους σε νεαρή ηλικία όταν οι αναπαραγωγικές δυνατότητες τους βρίσκονται στο μάξιμουμ, ώστε να τα αποψύξουν όταν θα είναι έτοιμες να γίνουν μητέρες» αναφέρει η dr Ελένη Κοντογιάννη. Στη Βρετανία η κατάψυξη ωαρίου στις γυναίκες που πάσχουν από καρκίνο είναι δωρεάν μια και όταν ξεκινήσουν τη χημειοθεραπεία αντιμετωπίζουν πρόβλημα γονιμότητας. Το ωάριό τους μπορούν να το χρησιμοποιήσουν αργότερα όταν θα έχουν αποθεραπευτεί. Αυτή η μέθοδος θα βοηθήσει και τις γυναίκες που πάσχουν από πρόωρη εμμηνόπαυση. Πριν από τρία χρόνια γεννήθηκε στην Σιγκαπούρη το πρώτο παιδί που προήλθε από κατεψυγμένο ωάριο και κατεψυγμένο σπέρμα αφού και οι δύο γονείς είχαν πρόβλημα να τεκνοποιήσουν. Επιτυχής ήταν η τρίτη προσπάθεια. Η κατάψυξη ωαρίου βρίσκεται ακόμα σε πρώιμο στάδιο. Αυτό όμως που είναι μια διαδικασία ρουτίνας είναι η κατάψυξη εμβρύων που γίνεται με μεγάλα ποσοστά επιτυχίας. Έτσι εάν η γυναίκα θέλει να καταψύξει τα ωάριά της κι έχει ήδη ένα σύντροφο που θέλει κι αυτός να αναβάλλουν την απόκτηση παιδιού μπορεί να προχωρήσει στην κατάψυξη εμβρύου.
Πρόβλημα γένους αρσενικού;
Σε διάστημα πενήντα χρόνων η μείωση του ανδρικού σπέρματος ξεπέρασε το 50%. Η αξιοσημείωτη πτώση του αριθμού των σπερματοζωαρίων. Η ρύπανση, τα φυτοφάρμακα, τα εντομοκτόνα και η χρήση πλαστικών δοχείων για την αποθήκευση τροφών, τα παρασιτοκτόνα κι ακόμα και τα απορρυπαντικά πλυντηρίων διαταράσσουν την ορμονική ισορροπία του οργανισμού. Μια υποβάθμιση της τάξης του 2% το χρόνο στην ποιότητα του σπέρματος σημαίνει ότι μέσα σε λίγες δεκαετίες ο μέσος όρος του σπέρματος θα βρίσκεται στην κλίμακα του υπογόνιμου ή άγονου. «Σίγουρα οι νέες εξελιγμένες τεχνικές της εξωσωματικής γονιμοποίησης και ειδικά της μικρογονιμοποίησης προσφέρουν λύση στα ζευγάρια με πρόβλημα ανδρικής στειρότητας αλλά φυσικά δεν είναι λύση να χρησιμοποιήσουμε τέτοιες μεθόδους για ολόκληρο πληθυσμό» προειδοποιεί η dr Ελένη Κοντογιάννη. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι το 33% των περιπτώσεων υπογονιμότητας «ευθύνεται» ο άντρας, 33% η γυναίκα και στο 33% συνυπάρχουν προβλήματα που ευθύνονται για την ανικανότητα.
«Μόλις πριν από μερικά χρόνια ξεκίνησε μια καινούργια μέθοδος, αυτή της μικροχειρουργικής ωαρίου. «Εφαρμόζοντας αυτή τη μέθοδο» εξηγεί η γενετιστής «δεν περιμένουμε ένα σπερματοζωάριο αλλά το εισαγάγουμε εμείς με τεχνικές μικροχειρουργικής στο ωάριο. Ενώ παλιότερα χρειαζόμασταν τουλάχιστον 20 εκατ. σπερματοζωάρια ανά κυβικό εκατοστό για μια επιτυχημένη γονιμοποίηση σήμερα μπορούμε με ένα ή και κανένα.»
Χωρίς γενεαλογικό δέντρο
Πρόσφατα μια 30χρονη κοπέλα που αποκτήθηκε με εξωσωματική γονιμοποίηση με συμμετοχή δότη και είναι γυναικολόγος δήλωσε την επιθυμία της να γνωρίσει τον πατέρα της. «Θα ήθελα να ξέρω ποιος είναι μια και τα μισά γονίδια μου τα έδωσε εκείνος. Άραγε γιατί έγινε δότης; Μπορεί κι εκείνος να ήθελε να μάθει για μένα.» Σε σχετική έρευνα που πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ, το 60% των δοτών σπέρματος θα επιθυμούσε να γνωρίσει τα παιδιά που γεννήθηκαν από το σπέρμα τους.
Σύμφωνα με το νόμο, ο δότης απαγορεύεται να διεκδικήσει την πατρότητα. Πατέρας είναι ο σύζυγος ή σύντροφος της μητέρας εφόσον έχει συναινέσει στη χρήση σπέρματος. Το ίδιο ισχύει και για οποιαδήποτε νομική περίπτωση ή διεκδίκηση (διαζύγιο, κληρονομικές διαφορές κλπ). Κάποιοι πιστεύουν ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να έχουν πρόσβαση στα προσωπικά τους στοιχεία για το γενεαλογικό τους δέντρο, την προσωπική τους ιστορία. Για παράδειγμα πώς θα είναι σίγουρη μια κοπέλα ότι ο νεαρός που επέλεξε να παντρευτεί δεν είναι κάποιος ετεροθαλής αδερφός της; Από την άλλη κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι οι δότες θα μειωθούν αν χάσουν την ανωνυμία τους. «Θα έλεγα ότι είμαι υπέρ της ανωνυμίας αλλά θεωρώ ότι θα ήταν λογικό να υπάρχει μια ευελιξία στο θέμα» δηλώνει ο καθηγητής Βασίλης Ταρλατζής. «Για παράδειγμα στην Αυστραλία, στην πολιτεία της Βικτώριας υπάρχει ένα μεικτό σύστημα. Έχει κάποιος τη δυνατότητα να επιλέξει σπέρμα από ανώνυμο ή επώνυμο δότη. Το σύστημα των τραπεζών σπέρματος λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε οι πιθανότητες να συναντηθούν παιδιά από ίδιο δότη είναι απειροελάχιστες.»
Αυτό το σπέρμα, ποιος θα το πάρει;
Ένας μικρός αριθμός ζευγαριών καταφεύγει ακόμα στη λύση της Τράπεζας Σπέρματος κι αυτό γιατί οι τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης, ειδικά αυτές που αντιμετωπίζουν την ανδρική στειρότητα έχουν εξελιχθεί εντυπωσιακά τα τελευταία χρόνια υποστηρίζουν οι ειδικοί. Οι δότες είναι στην πλειοψηφία τους φοιτητές, εθελοντές που έχουν ευαισθητοποιηθεί. Για να γίνει δεκτό το σπέρμα τους, υφίστανται έλεγχο της υγείας τους με όλες τις απαραίτητες εξετάσεις όπως ανάλυση χρωμοσωμάτων, έλεγχο για μολυσματικές ασθένειες και αφροδίσια νοσήματα καθώς και με λήψη οικογενειακού ιστορικού. Οι εξετάσεις επαναλαμβάνονται κάθε τρεις μήνες και μετά από έξι μήνες μπορεί το σπέρμα να χρησιμοποιηθεί. Το σπέρμα είναι πάντα κατεψυγμένο.
Με την επιστημονική επίβλεψη του αναπληρωτή καθηγητή Μαιευτικής-Γυναικολογίας και Ανθρώπινης Αναπαραγωγής Βασίλης Ταρλατζή, πρώην προέδρου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Ανθρώπινης Αναπαραγωγής και Εμβρυολογίας και της dr Ελένης Κοντογιάννη, εμβρυολόγου-γενετίστριας.
