Ο φόβος είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε γεγονότα που φαίνεται να απειλούν την προσωπική ασφάλεια του ατόμου.
Στην διάρκεια της ζωής μας όλοι αντιμετωπίζουμε φόβους, άλλοτε δικαιολογημένους και άλλοτε αδικαιολόγητους και οι φόβοι αυτοί ξεκινούν από πολύ μικρή ηλικία.
Όλα τα παιδιά, λοιπόν, και ειδικά τα μικρότερα σε ηλικία περνούν περιόδους κατά τις οποίες αναπτύσσουν κάποιους φόβους. Οι φόβοι αυτοί είναι άλλοτε πολύ ήπιοι και άλλοτε χαρακτηρίζονται από μεγάλη ένταση.
Πολλοί παιδικοί φόβοι είναι φυσιολογικές συνέπειες της διαδικασίας ανάπτυξης των παιδιών και υποχωρούν συνήθως με το πέρασμα του χρόνου. Είναι, επομένως, αναμενόμενο για τα παιδιά, να έχουν συγκεκριμένους φόβους ανάλογα με την ηλικία τους.
Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί; Συνεχίστε την ανάγνωση για να ανακαλύψετε τους φόβους που κατακλύζουν το μυαλό των περισσότερων παιδιών, από τη στιγμή που γεννιούνται, μέχρι τη στιγμή που μπαίνουν στην εφηβεία:
Μωρά έως 2 ετών
- Οι δυνατοί ήχοι και οτιδήποτε μπορεί να «πέσει βαρύ» στις αισθήσεις τους (κεραυνοί, ηλεκτρική σκούπα, μπλέντερ, σεσουάρ μαλλιών, μπαλόνια που σκάνε, σειρήνες, απότομες κινήσεις, να το αφήνει κάποιος απότομα από την αγκαλιά του). Αυτό οφείλεται στο ότι όταν γεννιούνται τα μωρά, το νευρικό τους σύστημα δεν έχει ακόμα διαμορφωθεί, οπότε κάθε έντονη κατάσταση μπορεί να τα τρομάξει.
- Ο αποχωρισμός από τη μαμά. Συμβαίνει περίπου στους 8 με 10 μήνες και σταματά περίπου στα 2 χρόνια, οπότε το παιδί αρχίζει να καταλαβαίνει πόσο βασίζεται στην αγάπη και την προστασία της.
- Οι άγνωστοι. Ξεκινά περίπου στους 6 με 8 μήνες και είναι θετικό, γιατί δείχνει πως το μωρό μπορεί πλέον να αναγνωρίζει τη διαφορά ανάμεσα στα οικεία και άγνωστα πρόσωπα.
- Τα άτομα με κοστούμια ή στολές.(Ενίοτε συμβαίνει και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας, π.χ. φόβος για τους κλόουν).
- Οτιδήποτε δεν μπορούν να ελέγξουν(π.χ. τα αδέσποτα σκυλιά ή οι κεραυνοί).
Παιδιά 3 έως 4 ετών
- Οι αστραπές, οι δυνατοί ήχοι (κεραυνοί, μπαλόνια που σκάνε, πυροτεχνήματα) και οτιδήποτε άλλο δεν μπορούν να καταλάβουν τι είναι. Ο λόγος είναι, ότι στην ηλικία αυτή τα παιδιά έχουν επίγνωση της έλλειψης ελέγχου που έχουν στον κόσμο –και του πόσο τρομακτικός μπορεί να γίνει για εκείνα.
- Οτιδήποτε δεν είναι όπως «θα έπρεπε»(π.χ. έρχεται ένας θείος που έχει αφήσει μούσι ή μια φίλη με άλλο χρώμα μαλλιών). Τα μικρά παιδιά δυσκολεύονται έτσι κι αλλιώς με τους ξένους. Νιώθουν χειρότερα, όμως, όταν ένα οικείο πρόσωπο μοιάζει ξένο.
- Τρομακτικοί ήχοι, αποκριάτικα κοστούμια, φαντάσματα, μάγισσες,τέρατα που ζουν κάτω από το κρεβάτι, διαρρήκτες που μπορεί να μπουν στο σπίτι, διαρρήκτες που μπορεί να μπουν στο σπίτι και να γίνουν φίλοι με τα τέρατα που ζουν κάτω από το κρεβάτι και να συμμαχήσουν –και οτιδήποτε άλλο μπορεί να δώσει τροφή στην φαντασία τους που πλέον αρχίζει να οργιάζει. Στην ηλικία αυτή τα παιδιά, δυσκολεύονται τρομερά να ξεχωρίσουν το αληθινό από το φανταστικό.
- Οτιδήποτε βλέπουν στην τηλεόραση ή διαβάζουν σε βιβλία,μπορεί να πυροδοτήσει την έτσι κι αλλιώς ζωηρή τους φαντασία και να επανέλθει ως τρομακτικό όνειρο. Αυτό σταδιακά μπορεί να οδηγήσει σε φόβο για το σκοτάδι ή φόβο να είναι μόνο του, το παιδί, στο δωμάτιο τη νύχτα.
- Άτομα με κοστούμια (ενίοτε και ο Άη Βασίλης). Τον αποχωρισμό από τον γονιό ή από άτομα και κατοικίδια που αγαπούν. Φοβούνται μην συμβεί κάτι κακό στα ίδια, στα άτομα που αγαπούν ή στα κατοικίδιά τους. Αν, μάλιστα, έχει ήδη συμβεί κάτι, ο φόβος είναι ακόμα μεγαλύτερος.
- Το σκοτάδι και το να είναι μόνα στο δωμάτιο, ειδικά αν ακούν κάποιο παράξενο ήχο ή βλέπουν σκιές και φώτα στους τοίχους. Η φαντασία τους οργιάζει τόσο που τέτοιες εικόνες και ήχοι θα τα οδηγήσει να σκεφτούν το χειρότερο δυνατό σενάριο (π.χ. ότι πρόκειται για φαντάσματα).
Παιδιά 5-6 ετών
- Τον αποχωρισμό από εσάς. Γιατί αρχίζουν να συνειδητοποιούν, ότι μπορεί να τους συμβεί κάτι πολύ κακό. Μπορεί ακόμα και να θέλουν να αποφύγουν το σχολείο, για να είναι ασφαλή μαζί σας.
- Τα φαντάσματα, τα τέρατα και τις μάγισσες–και οτιδήποτε «μαυρίζει» την κατά τ’ άλλα πολύχρωμη φαντασία τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει και σε φόβο για το σκοτάδι –όλοι ξέρουμε, ότι κάθε τι τρομακτικό ζει εκεί.
- Το σκοτάδι, τους ήχους, το να είναι μόνα στο δωμάτιο τη νύχτα,το να χαθούν, το να αρρωστήσουν. Αρχίζουν πλέον να έχουν περισσότερο ρεαλιστικούς φόβους.
- Τους εφιάλτες και τα κακά όνειρα.Γιατί τα όνειρα είναι τρομερά αληθοφανή σε αυτή την ηλικία.
- Τη φωτιά, τον αέρα, τους κεραυνούς, τις αστραπές και οτιδήποτε μοιάζει να έρχεται από το πουθενά. Ο λόγος είναι, ότι τα παιδιά συχνά δυσκολεύονται να κατανοήσουν από πού έρχονται όλα αυτά τα τρομακτικά πράγματα, ώστε να τα εκλογικεύσουν. Οι αστραπές, για παράδειγμα, μπορεί να σημαίνουν, ότι ο ουρανός ετοιμάζεται να πιάσει φωτιά.
Παιδιά 7-11 ετών
- Τέρατα, μάγισσες, φαντάσματα, σκιές στον τοίχο τη νύχτα.Παρόλο που η σκέψη τους είναι πιο συγκροτημένη, τα παιδιά αυτής της ηλικίας συνεχίζουν να έχουν ζωηρή φαντασία.
- Να είναι μόνα στο σπίτι.Γιατί ακόμα μαθαίνουν να αποκτούν εμπιστοσύνη στον κόσμο και να περνούν μικρά χρονικά διαστήματα χωρίς εσάς στο σπίτι. Η φαντασία τους, ωστόσο, συνεχίζει να βάζει τρικλοποδιές.
- Μην συμβεί κάτι κακό στα ίδια ή στα άτομα (ή τα κατοικίδια) που αγαπούν. Αρχίζουν να καταλαβαίνουν, ότι ο θάνατος επηρεάζει τους πάντες σε κάποια στιγμή της ζωής και ότι είναι μια κατάσταση μόνιμη. Επίσης, φοβούνται μην πονέσουν, άρα φοβούνται τους γιατρούς.
- Το να απορριφθούν, να μην αρέσουν, να εισπράξουν κακή κριτική από παιδιά της ηλικίας/φίλους τους.Αυτό είναι κάτι που μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία, αλλά είναι πολύ πιο έντονο μετά τα 10-11 χρόνια. Σε αυτή την ηλικία, τα παιδιά αρχίζουν να βασίζονται πολύ στις φιλίες, καθώς μπαίνουν στην εφηβεία.
Έφηβοι από 12 ετών και άνω
- Τι σκέφτονται για εκείνα οι συμμαθητές τους. Ένας από τους βασικούς στόχους του παιδιού καθώς μεγαλώνει, είναι να διαπιστώσει ποιος είναι και ποια είναι η θέση του στον κόσμο. Παράλληλα, νιώθει την ανάγκη να ανεξαρτητοποιηθεί από τους γονείς. Έτσι, οι φίλοι και το τι πιστεύουν γι’αυτό, παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Πάντα θα σας αγαπά (με διαφορετικό τρόπο, από όταν έτρεχε σε εσάς με κάθε κεραυνό), αλλά δεν θα νιώθει πλέον τόση εξάρτηση. Πρόκειται για μια άκρως υγιή, σημαντική και φυσιολογική διαδικασία.
- Μην πληγωθεί, αρρωστήσει ή πεθάνει το ίδιο ή κάποιος που αγαπά.Το παιδί ξέρει πλέον καλά, ότι συμβαίνουν ατυχήματα που μερικές φορές είναι δραματικά. Ο φόβος αυτός είναι ακόμα πιο έντονος, αν πάθει κακό κάποιο άτομο στο περιβάλλον του. Το να γνωρίζει, ότι οι άνθρωποι δεν είναι άτρωτοι, δεν είναι απαραίτητα κακό, γιατί έτσι μαθαίνει να προστατεύεται, αρκεί ο φόβος αυτός να μην το εμποδίσει να είναι γενναίο και να βιώνει, με ασφαλή τρόπο, νέες εμπειρίες.
- Οι επιδόσεις του στο σχολείο, οι εξετάσεις, η αποτυχία, η εισαγωγή σε κάποια σχολή, το να μην «τα καταφέρει» μετά το σχολείο.Γιατί πλέον, η ζωή μετά το σχολείο δεν είναι τόσο μακριά και το παιδί θέλει να τα πάει καλά, να είναι ευτυχισμένο και να κυνηγήσει τα όνειρά του.
- Μην μπει κάποιος άγνωστος στο σπίτι μέσα στη νύχτα, ο πόλεμος, η τρομοκρατία, το να το απαγάγουν, οι φυσικές καταστροφές–και οτιδήποτε άλλο τρομακτικό μπορεί να ακούσει στις ειδήσεις. Όσο περισσότερο χρόνο αφιερώνει στα social media, τόσο περισσότερες δυσάρεστες ειδήσεις θα βλέπει που θα το κάνουν να πιστεύει, ότι ο κίνδυνος να του συμβεί κάτι κακό είναι μεγαλύτερος, από όσο πραγματικά είναι.
- Το να σας μιλά για σημαντικά προσωπικά του θέματα.Είναι δουλειά του, στην εφηβεία, να μάθει πώς θα σας χρειάζεται λιγότερο. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει και ότι σας αγαπά λιγότερο. Το τι σκέφτεστε για εκείνο συνεχίζει να είναι σημαντικό και θέλει να σας κάνει περήφανους και να μη σας απογοητεύσει.
- Το να μην είναι μέσα στα πράγματα/να μην είναι σε επαφή με τους φίλους του. Για έναν έφηβο αυτό είναι τόσο τρομακτικό όσο ο θάνατος. Με τα χρόνια, βέβαια, θα καταλάβει, ότι μπορεί να νιώθει κοντά με τους φίλους του, ακόμα κι αν δεν είναι παρών σε ό,τι συμβαίνει στη ζωή τους.
