Πώς επιτυγχάνεται η αποτλεσματική επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά τους

Η επικοινωνία μέσα σε μια οικογένεια ξεκινά από πολύ νωρίς. Επικοινωνία μέσα σε μια οικογένεια, σημαίνει ανταλλαγή πληροφοριών, λεκτικών και μη, ανάμεσα στα μέλη της. Η αποτελεσματική επικοινωνία βρίκεται σχεδόν πάντα μέσα σε υγιείς οικογένειες. Αντίστοιχα, η φτωχή επικοινωνία βρίσκεται σχεδόν πάντα μέσα σε μη υγιείς οικογένειες, γιατί δεν υπάρχουν υγιείς σχέσεις. Έρευνες έχουν δείξει πως η φτωχή επικοινωνία μπορεί να οδηγήσει σε πλήθος οικογενειακών προβλημάτων, όπως οι συγκρούσεις, η αναποτελεσματική επίλυση προβλημάτων, η έλλειψη οικειότητας, η αδύναμη συναισθηματική σύνδεση, καθώς και η προβληματική συμπεριφορά των ίδιων των παιδιών. Επίσης, έρευνες πάνω στην πρώιμη εξέλιξη του εγκεφάλου υποδεικνύουν πως είναι εξαιρετικά σημαντικό για τους γονείς να επικοινωνούν με το παιδί τους από τη στιγμή που αυτό θα γεννηθεί (π.χ. συζήτηση, τραγούδι, άγγιγμα). Όσο το παιδί μεγαλώνει, η ικανότητα του να επικοινωνεί και να γνωρίζει κανόνες επικοινωνίας εξελίσσεται ραγδαία επισημαίνει η Μαρία Νομικού, Ψυχολόγος.

Η ποιότητα της σχέσης ενός ζευγαριού χαρακτηρίζει κατά ένα μεγάλο βαθμό και την ποιότητα της μετέπειτα σχέσης γονέων και παιδιού. Οι συχνές συζυγικές εντάσεις δεν μπορούν να μεταδώσουν στο παιδί αισθήματα αγάπης και ασφάλειας. Αυτό με τη σειρά του μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργικές συμπεριφορές στο παιδί που παρακολουθεί αυτόν τον τρόπο συμπεριφοράς των γονιών του.

Εξαιρετικά σπουδαία από τη βρεφική και νηπιακή ηλικία αποτελεί η επικοινωνία με την μητέρα. Ένα μωρό για να μεγαλώσει φυσιολογικά, χρειάζεται στενή και ασφαλή σωματική και συναισθηματική επαφή. Ένας τύπος επαφής αποτελεί για παράδειγμα το τάισμα, επίσης η ανταπόκριση και η ευαισθησία της μητέρας σε κάθε σημάδι αγωνίας του βρέφους, οδηγεί στην ανάπτυξη ευτυχισμένων παιδιών. Ειδικά στο στάδιο της αρχικής αλληλεπίδρασης του βρέφους με τους άλλους, η μητέρα έχει τον κεντρικό ρόλο. Το βρέφος καθώς δεν μπορεί να φροντίσει από μόνο του τον εαυτό του, δεν μπορεί να μιλήσει, παρόλα αυτά υπάρχουν και άλλοι τρόποι επικοινωνίας όπως το κλάμα, η επαφή με τα μάτια κλπ., ώστε να εκδηλώσει το βρέφος τις ανάγκες του.

Εκτός όμως από τον σημαντικό ρόλο της μητέρας, μόνο κατά τις τελευταίες δεκαετίες έχουν διεξαχθεί έρευνες οι οποίες ερευνούν την επίδραση του πατέρα στην ανάπτυξη των παιδιών τους. Μέχρι πριν λίγες δεκαετίες, οι περισσότεροι θεωρούσαν ότι οι μητέρες μόνο παίζουν τον κυρίαρχο ρόλο στην ανάπτυξη των παιδιών. Ο ρόλος του πατέρα θεωρείτο δευτερεύοντας και υποστηρικτικός. Ωστόσο πρόσφατες έρευνες υποστηρίζουν το αντίθετο.

Όταν οι πατέρες αναλαμβάνουν ενεργό γονεϊκό ρόλο, τότε υπάρχει αποτελεσματική επίδραση σε όλες τις πλευρές της ανάπτυξης των παιδιών τους. Φυσικά τα τελευταία χρόνια οι ρόλοι του πατέρα άλλαξαν, καθώς άλλαξαν πολύ και οι κοινωνικές πεποιθήσεις γύρω από αυτό το θέμα. Πλέον οι πατέρες, έχουν μια μοναδική ευκαιρία να διαμορφώσουν την ζωή των παιδιών τους, με την αλληλεπίδραση μέσα στην καθημερινή ζωή. Ο ρόλος του πατέρα στις μέρες μας απέχει από τους παραδοσιακούς ρόλους του συζύγου και του ατόμου που στηρίζει οικονομικά την οικογένεια και μόνο. Μπορούν να έχουν άμεση επικοινωνία με το παιδί τους για να δημιουργηθεί σχέση-δεσμός. Μπορούν να διαθέτουν τον εαυτό τους ακόμα και αν δεν βρίσκονται σε φυσική επαφή. Μπορούν επίσης, να αναλαμβάνουν ευθύνη για την φροντίδα και ευημερία των παιδιών τους ακόμα και αν δεν υπάρχει φυσική εγγύτητα. Με απλά λογιά υπάρχουν πολλοί τρόποι επικοινωνίας, όπως το τηλέφωνο, η συμμετοχή σε διάφορες δραστηριότητες, η έκφραση των δικών τους απόψεων και ιδεών πάνω στο θέμα της διαπαιδαγώγησης- ανατροφής και όχι η πλήρης ανάληψη όλων των αποφάσεων και ευθυνών σχετικά με την ανατροφή των παιδιών από τη μητέρα. Άρα λοιπόν αυτή η άποψη μπορεί να ισχύει τόσο για τους πατέρες που ζουν με τα παιδιά τους όσο και για αυτούς που δεν ζουν με αυτά. Το να υπάρχουν λίγες ευκαιρίες στην σχέση για αλληλεπίδραση μαζί με ελάχιστη προσπάθεια από την μεριά του πατέρα, αυτό θα φέρει αντίστοιχη αντίδραση έπειτα και από το παιδί.

Είναι από μόνη της διαφορετική η φύση της πατρικής εμπλοκής στην ζωή του παιδιού από την μητρική. Ο πατέρας μπορεί να είναι φίλος και σύντροφος στο παιχνίδι, μπορεί να παρέχει φροντίδα, μπορεί να είναι δάσκαλος και πρότυπο υγιή ρόλου, μπορεί να συμβάλλει στον έλεγχο και στη πειθαρχεία, μπορεί να έχει τον ρόλο του προστάτη και τέλος να παρέχει οικονομική στήριξη. Είναι πολύ σημαντική λοιπόν, η συμβολή των αντρών στην καθημερινότητα των παιδιών τους και η ανάληψη ευθυνών και πρωτοβουλιών ειδικά όταν η μητέρες επιθυμούν ή χρειάζεται να εργαστούν, είτε να ασχοληθούν και με άλλα πράγματα. Αυτό δημιουργεί επιπλέον άγχος στις μητέρες με το να έχουν από μόνες τους την πλήρη ευθύνη τόσο του παιδιού, όσο του σπιτιού αλλά και της εργασίας τους.

Το να είναι κάποιος γονιός αποτελεί συχνά έναν απαιτητικό και αγχωτικό ρόλο. Για να είναι λοιπόν ένας γονιός αποτελεσματικός στην επικοινωνία, ειδικά με τα μικρά παιδιά, απαιτείται υπομονή, κατανόηση και πρακτική. Σημασία δεν έχει μόνο η ποσότητα της αλληλεπίδρασης των γονέων με τα παιδιά τους αλλά και η ποιότητά της. Αυτή είναι που θα δημιουργήσει ζεστασιά, τόνωση και θετική επαφή στις σχέσεις.