Ο Χάρης Αντωνίου, Εγγεγραμμένος Εκπαιδευτικός Σχολικός Ψυχολόγος με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης για τον αυτισμό μας δίνει τον ορισμό του.
Γνωρίζοντας τον αυτισμό
Ο αυτισμός είναι μια αναπτυξιακή διαταραχή η οποία εμποδίζει το παιδί να κατανοήσει σωστά αυτά που βλέπει, ακούει και αισθάνεται. Σαν αποτέλεσμα, το παιδί έχει προβλήματα στην επικοινωνία, κοινωνική επαφή, διαπροσωπικές σχέσεις και συμπεριφορά. Ο βαθμός σοβαρότητας των συμπτωμάτων του αυτισμού είναι διαφορετικός από παιδί σε παιδί. Τα συμπτώματα του αυτισμού εμφανίζονται συνήθως πριν την ηλικία των τριών χρόνων του παιδιού.
Χαρακτηριστικά αυτισμού
Ποιοτική έκπτωση στην κοινωνική διαντίδραση
α) Έκπτωση στην χρησιμοποίηση πολλαπλών μη λεκτικών συμπεριφορών όπως βλεμματικής επαφής, έκφρασης προσώπου, στάσεων του σώματος και χειρονομιών για τη ρύθμιση της κοινωνικής διαντίδρασης.
β) Αδυναμία ανάπτυξης σχέσεων με συνομήλικους που να ταιριάζουν στο αναπτυξιακό του επίπεδο.
Γ) Έλλειψη αυθόρμητης αναζήτησης για να μοιραστεί χαρά, ενδιαφέροντα ή επιδόσεις με άλλα άτομα (π.χ. με έλλειψη να υποδεικνύει, να φέρνει στην κουβέντα ή να επισημαίνει αντικείμενα ενδιαφέροντος).
δ) Έλλειψη κοινωνικής ή συναισθηματικής αμοιβαιότητας.
Ποιοτικές εκπτώσεις στην επικοινωνία
α) Καθυστέρηση ή πλήρης έλλειψη ανάπτυξης της ομιλούμενης γλώσσας (που δεν συνοδεύεται από προσπάθεια αντιστάθμισης μέσα από εναλλακτικούς τρόπους επικοινωνίας όπως χειρονομίες ή μίμηση).
β) Σε άτομα με επαρκή ομιλία, έντονη έκπτωση στην ικανότητα να ξεκινήσουν ή να διατηρήσουν μία συζήτηση με άλλους.
Γ) Στερεότυπη και επαναληπτική χρήση της γλώσσας ή ιδιοσυγκρασιακή χρήση της γλώσσας.
δ) Έλλειψη ποικίλου, αυθόρμητου παιγνιδιού φαντασίας ή παιγνιδιού κοινωνικής μίμησης που να ταιριάζει στο αναπτυξιακό του επίπεδο.
Περιορισμένοι, επαναλαμβανόμενοι και στερεότυποι τύποι συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων
α) Απασχόληση με έναν ή περισσότερους στερεότυπους και περιορισμένους τύπους ενδιαφερόντων που είναι μη φυσιολογική είτε σε ένταση είτε σε εστιασμό.
β) Προφανώς άκαμπτη προσκόλληση σε συγκεκριμένες, μη λειτουργικές ρουτίνες ή τελετουργίες.
γ) Στερεότυποι και επαναλαμβανόμενοι κινητικοί μαννερισμοί (πχ. «πέταγμα» ή συστροφή των χεριών ή των δακτύλων ή περίπλοκες κινήσεις όλου του σώματος).
δ) Επίμονη ενασχόληση με μέρη αντικειμένων
Άλλα συνοδά χαρακτηριστικά των παιδιών με αυτισμό:
• Νοητική καθυστέρηση. Η νοητική καθυστέρηση των παιδιών μπορεί να κυμαίνεται από ήπια έως βαθιά.
• Ανωμαλίες στην ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών. Έχουν βασικές αδυναμίες στις λεκτικές ικανότητες τους, ενώ είναι πιο αναπτυγμένες οι μη λεκτικές ικανότητές τους
• Διάφορα συμπεριφορικά συμπτώματα, όπως είναι η υπερκινητικότητα, η παρορμητικότητα, και η αυτό-τραυματική συμπεριφορά, όπως είναι το χτύπημα του κεφαλιού, ή το δάγκωμα των χεριών και δακτύλων.
• Παράξενες αντιδράσεις σε αισθητηριακά ερεθίσματα. Για παράδειγμα, μπορεί να μη δείχνουν ότι νιώθουν πόνο, να αντιδρούν υπερβολικά σε θορύβους, στο φως, ή όταν τους ακουμπάνε.
• Προβλήματα στη διατροφή, όπως να τρώνε συγκεκριμένα φαγητά,
Προβλήματα στον ύπνο, όπως να έχουν ανήσυχο ύπνο.
• Ακατάλληλες συναισθηματικές αντιδράσεις, όπως γέλιο, κλάμα και ξεφωνητό χωρίς λόγο.
• Έλλειψη φόβου για καταστάσεις πραγματικού κινδύνου και έντονη φοβία σε καταστάσεις ή αντικείμενα που δεν είναι επικίνδυνα. • Στο στάδιο της εφηβείας ή της ενήλικης ζωής είναι πιθανόν να αναπτύξουν κατάθλιψη λόγω του ότι μπορεί να αντιληφθούν το πρόβλημά τους και τις δυσκολίες που τους προκαλεί.
• Τους αρέσει η μουσική, το κολύμπι, η πεζοπορία, το τραγούδι, η ιππασία και άλλες δραστηριότητες.
• Μπορεί να έχουν ένα συγκεκριμένο ενδιαφέρον σε κάποια δραστηριότητα στην οποία να έχουν γίνει “ειδικοί”.
• Θέματα για συγκεκριμένα ενδιαφέροντα μπορεί να είναι το δελτίο καιρού, οι διαδρομές λεωφορείων, η γεωγραφία, οι μάρκες αυτοκίνητων, οι αθλητικές ειδήσεις.
Τι προκαλεί τον αυτισμό;
Ο αυτισμός είναι μία εκ γενετής διαταραχή του εγκεφάλου, που επηρεάζει τον τρόπο που ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί τις πληροφορίες. Η αιτία εξακολουθεί να παραμένει άγνωστη. Κάποιες έρευνες υποδεικνύουν ένα νευρολογικό πρόβλημα, που επηρεάζει εκείνα τα τμήματα του εγκεφάλου, τα οποία επεξεργάζονται τη γλώσσα και τις πληροφορίες που δίνουν οι αισθήσεις. Πιο σύγχρονες μελέτες μιλούν για γονίδια που προδιαθέτουν τα παιδιά αυτά για αυτισμό.
Πόσος συχνός είναι ο αυτισμός;
Υπάρχει μια αυξητική τάση στον αριθμό των ατόμων με αυτιστική διαταραχή. Παρουσιάζεται με συχνότητα 5:10000 στην κλασική του μορφή και περίπου 18:10000 μέσα στο ευρύτερο φάσμα του αυτισμού. Είναι 4 έως 5 φορές πιο συχνός στα αγόρια παρά στα κορίτσια.
Πώς βοηθούνται τα παιδιά με αυτισμό;
- Καμιά θεραπεία δεν θα ανατρέψει την πορεία του αυτισμού. Όμως, υπάρχουν μέθοδοι που βοηθούν στη μείωση των συμπτωμάτων και στην καλύτερη προσαρμογή του παιδιού.
- Τα αυτιστικά παιδιά με υψηλή νοημοσύνη και προφορικό λόγο μπορούν να επωφεληθούν από μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, για να αντιμετωπίσουν διάφορα προβλήματα, όπως φοβίες, εμμονές ή να προσφέρει στήριξη στην οικογένεια.
- Μέσα από αυτή την εξειδικευμένη βοήθεια από ειδικούς ψυχολόγους και παιδαγωγούς μπορούν τα αυτιστικά παιδιά να λειτουργούν καλύτερα στο περιβάλλον τους
Είναι ευλογία να συναναστρέφεσαι με άτομα με αυτισμό. Μαθαίνουμε στους εαυτούς μας και στα παιδιά μας να σέβονται κάθε μορφή διαφορετική από αυτή που μπορεί να ορίζει το μυαλό του καθενός. Αν μάθετε να αγαπάτε και να σέβεστε αυτά τα άτομα πιστέψετε με θα πάρετε πολύ περισσότερη αγάπη. Είναι τύχη να σε εμπιστεύονται οι γονείς τις ψυχές αυτών των παιδιών που μέσα από την αλληλεπιδραση μου μαζί τους γίνομαι καθημερινά καλύτερος άνθρωπος. Η μοναδικότητα τους μου δίνει απέραντη αγάπη.
