Τα φίδια ξύπνησαν από τη χειμερία νάρκη και πλέον κυκλοφορούν ελεύθερα αναζητώντας τροφή και ταυτόχρονα αξίζει να σημειωθεί ότι είναι και η εποχή του ζευγαρώματός τους. Επιπλέον, έχουν καταγραφεί τρεις θάνατοι στην Κύπρο τα τελευταία δέκα πέντε χρόνια από δάγκωμα φιδιού και αυτοί δεν είχαν άμεση σχέση, καθώς τα άτομα που πέθαναν ήταν μεγάλης ηλικίας και είχαν βεβαρημένο ιατρικό ιστορικό. Τα φίδια δεν επιτίθενται ποτέ αναίτια σε άνθρωπο. Δεν τσιμπούν ποτέ άνθρωπο, παρά μόνο όταν τα χέρια του ή τα πόδια του έρθουν σε επαφή μαζί τους, όταν αυτά βρίσκονται κάτω από πέτρες, μέσα σε χόρτα, κλπ.
Ο κίνδυνος δαγκώματος
Η διαδικασία του δαγκώματος είναι ταχύτατη στα δηλητηριώδη φίδια και διαρκεί μόνο 1/3 του δευτερολέπτου. Σε ένα τρίτο του δευτερολέπτου το φίδι εκτινάσσεται, δαγκώνει και αποτραβιέται πίσω για να διασφαλίσει ότι δεν κινδυνεύει. Συνήθως πριν το δάγκωμα το φίδι σχηματίζει ένα S με το σώμα του. Κατά την εκτίναξη για το δάγκωμα, τα σαγόνια μπορούν να ανοίξουν κατά 90°. Το δάγκωμα μπορεί να είναι στεγνό (να μην εγχύσει δηλητήριο δηλαδή). Εάν στο σημείο που δάγκωσε το φίδι υπάρχουν δυο μικρές οπές, αυτό σημαίνει πως ενδεχομένως άφησε δηλητήριο.
Εάν πρόκειται για δηλητηριώδες φίδι, λίγα δευτερόλεπτα ή λίγα λεπτά μετά το τσίμπημα το μικτό δηλητήριο τοξινών εισέρχεται στην κυκλοφορία διά των λεμφαγγείων. Εάν το τσίμπημα γίνει πάνω σε άρβυλο, γάντια χοντρά, ή πάνω από σκληρά ρούχα, πρακτικά είναι ακίνδυνο διότι δεν μπορούν τα δόντια να διεισδύσουν στο δέρμα, και το δηλητήριο εκχύνεται στο παρεμβαλλόμενο υλικό (κάλτσα, ύφασμα, κλπ).
Τα οκτώ είδη φιδιών στην Κύπρο
Στην Κύπρο υπάρχουν οκτώ είδη φιδιών από τα οποία τα τρία είναι δηλητηριώδη, αλλά μόνο το ένα είναι επικίνδυνο για τον άνθρωπο και πρόκειται για τη φίνα. Έχει το χρώμα της άμμου, χοντρό σώμα με σφηνοειδές κεφάλι και κοντή ουρά, καθώς και νωχελικό συνήθως τρόπο κίνησης.
Φίνα ή οχιά ή κοντονούρα (δηλητηριώδες, επικίνδυνο στον άνθρωπο)
Σαΐττα (δηλητηριώδες, ακίνδυνο στον άνθρωπο)
Ξυλόδροπης ή αγιόφιδο (δηλητηριώδες, ακίνδυνο στον άνθρωπο)
Θερκό ή μαύρο φίδι
Κυπριακό φίδι (μόνο στην Κύπρο υπάρχει)
Δρόπης ή πατσάλα
Νερόφιδι (Υπάρχει στο Παραλίμνι και στους πρόποδες του Τρόοδος )
Ανήλιος (είναι σχεδόν τυφλό και ζει μέσα στο χώμα)
Τα συμπτώματα από το δάγκωμα του φιδιού
* Πρήξιμο και έντονος καυστικός πόνος γύρω από το δήγμα.
* Ερύθημα γύρω από το τραύμα.
* Αιμωδία και αργότερα παράλυση του δαγκωμένου άκρου.
* Ναυτία και εμετός.
* Ασθενικός σφυγμός, χαμηλή αρτηριακή πίεση, αδυναμία.
* Αιμωδία της γλώσσας και του στόματος.
* Μαζική εφίδρωση.
* Πυρετός με ή χωρίς ρίγος.
* Μυϊκός τρόμος.
* Σπασμοί
* Διπλωπία.
* Πονοκέφαλος.
Οι επιπτώσεις που παρουσιάζει στο θύμα ένα δηλητηριώδες δήγμα φιδιού είναι:
* Κρίση πανικού. Συμβαίνει αμέσως. Αντιμετωπίζεται με καθησυχασμό ή ένεση Valium.
* Αλλεργικό σοκ (αναφυλακτικό σοκ), ή οίδημα του λάρυγγος ή αλλεργία στο δέρμα. Συμβαίνει μέσα σε λεπτά ή ώρες. Αντιμετωπίζεται με ένεση Κορτιζόνης, ένεση Αδρεναλίνης και ένεση αντιϊσταμινικού.
* Καταπληξία (περιφερική κυκλοφοριακή ανεπάρκεια). Συμβαίνει σε λεπτά ή ώρες.
* Κλινικά σημεία παράλυσης μυών από νευροτοξίνη. Εκδηλώνεται με μυϊκή αδυναμία ή αδυναμία αναπνοής.
* Κλινικά σημεία βλάβης στοιχείων του αίματος από αιματοτοξίνη. Εκδηλώνεται μετά το πρώτο 24ωρο.
* Οξεία Νεφρική ανεπάρκεια σπάνια από κυτταροτοξίνες δρώσες στο νεφρικό παρέγχυμα.
* Κλινικά σημεία μόλυνσης του τραύματος, από κοινά μικρόβια ή σπανιότατα από τέτανο.
Οι Πρώτες Βοήθειες σε περίπτωση δαγκώματος φιδιού
Να ξεχάσετε όλες τις παλιές οδηγίες των παλαιών εγχειριδίων πρώτων βοηθειών για τα φίδια. Δεν ισχύουν πλέον οι παλιές οδηγίες «δέστο σφιχτά», «κόψτο με ξυράφι και ζούλα το», ή «ρούφα το δηλητήριο και φτύστο», ή «κάνε σχάσεις με νυστέρι».
Θεωρούνται ξεπερασμένες και λανθασμένες. Από τη στιγμή που το δηλητήριο μπήκε με τα δόντια του φιδιού στον υποδόριο ιστό, μέσα σε 1-3 λεπτά κυκλοφορεί ήδη σε όλο το σώμα διά της λεμφικής οδού. Γι’ αυτό όλες οι τοπικές επεμβάσεις είναι άσκοπες έως και επικίνδυνες. Εφ’ όσον συμβεί τέτοιο περιστατικό ενεργούμε όπως παρακάτω:
* Απομακρυνόμαστε και εμείς και το θύμα από την περιοχή του συμβάντος. Τα φίδια δεν κινούνται με μεγάλη ταχύτητα και μπορεί να είναι κάπου κοντά.
* Διατηρούμε την ψυχραιμία μας. Το πιθανότερο είναι, το φίδι να μην είναι δηλητηριώδες. Αν δούμε στο τραύμα τις χαρακτηριστικές δύο τρύπες από τα δόντια του φιδιού τότε μάλλον έχουμε να κάνουμε με οχιά.
* Ακινητοποιούμε το θύμα, ώστε να μειώσουμε (θεωρητικά) το βασικό μεταβολισμό και την εξάπλωση του δηλητηρίου.
* Δεν κάνουμε καμία περίδεση. Το δηλητήριο κινείται μέσω της λεμφικής κυρίως κυκλοφορίας και η περίδεση, ειδικά αν είναι και ίσχαιμη (δηλαδή με συνοδό απόφραξη των αρτηριών) μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ζημιά.
* Αφαιρούμε αμέσως δακτυλίδια και βέρες από τα δάκτυλα (κίνδυνος οιδήματος)
* Δεν κάνουμε τομές με μαχαιρίδια και δεν αναρροφάμε αίμα από την πληγή (ειδικά με το στόμα!). Η καταστροφή των ιστών και ο πόνος που προκαλείται έτσι, είναι πολύ πιο επικίνδυνα από το 6% του δηλητηρίου που έχει υπολογιστεί ότι απομακρύνεται με τις άνω μεθόδους.
* Πλένουμε το τραύμα με ήπια αντισηπτικά (π.χ. σαπούνι με νερό, οξυζενέ κ.λ.π.). Δεν τοποθετούμε πάγο.
* Δεν δίνουμε στο θύμα να πιει αλκοόλ, ούτε ισχυρά παυσίπονα.
* Φροντίζουμε για την άμεση μεταφορά του θύματος στην πλησιέστερη ιατρική μονάδα, τηλεφωνώντας εκ των προτέρων και αναφέροντας το συμβάν και τον τύπο του φιδιού ώστε να χορηγηθεί ο κατάλληλος αντιοφικός ορός.
