Έναν από τους πιο σπουδαίος μουσικοσυνθέτες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας πέρασε από σήμερα στην αιωνιότητα.
Ο Μίκης Θεοδωράκης [2] «έφυγε» σε ηλικία 96 ετών για τη συνοικία των αγγέλων αφήνοντας πίσω του ανεκτίμητη παρακαταθήκη.
Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει γράψει όλων των ειδών μουσικής, από όπερες, συμφωνική μουσική, μουσική δωματίου, ορατόρια, μπαλέτα και χορωδιακή εκκλησιαστική, έως μουσική για αρχαίο δράμα, θέατρο, κινηματογράφο, έντεχνο λαϊκό τραγούδι και μετασυμφωνικά έργα.
Το έργο του μπορεί να διακριθεί σε τρεις κύριες περιόδους: Στην πρώτη περίοδο (1937-1960) συνθέτει έργα συμφωνικά και μουσικής δωματίου σύμφωνα με δυτικοευρωπαϊκές μορφές και σύγχρονες τ:εχνικές, στη δεύτερη περίοδο (1960-1980) επιχειρεί σύζευξη της συμφωνικής ορχήστρας με λαϊκά όργανα και δημιουργεί νέες φόρμες με βάση τη φωνή, ενώ από το 1981 επιστρέφει στις συμφωνικές μορφές και ασχολείται με την όπερα.
Ο συνθέτης που τραγουδήθηκε από thn edith piaf και μελοποίησε Ρίτσο και Ελύτη
Συνθέσεις του με αγγλικό στίχο έχουν τραγουδηθεί από την Σέρλι Μπάσεϊ και την Εντίθ Πιάφ, έως την Τζόαν Μπαέζ και τους Beatles. Χώρια τα μέγιστα τραγούδια του που είναι, λίγο-πολύ, τραγούδια του καθενός μας.
Για να μείνουμε στα πιο λαοπρόβλητα και διαχρονικά, «Ένα το χελιδόνι», «Το τρένο φεύγει στις οκτώ», «Στρώσε το στρώμα σου για δυό», «Βράχο-βράχο τον καημό μου», «Άρνηση».
Ο Θεοδωράκης ήταν ο πρώτος που μελοποίησε ποιητές. Ξεκινώντας με τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου το 1958-’59 –λέγεται, μάλιστα, πως τις πρώτες νότες για αυτά τα εξαιρετικά τραγούδια-ποιήματα τις έγραψε πρόχειρα μέσα στο αυτοκίνητο περιμένοντας την σύζυγό του, Μυρτώ, να ψωνίσει–, για να προχωρήσει με μελοποιήσεις Σεφέρη («Επιφάνια»), Αναγνωστάκη («Μπαλάντες»), Ελύτη («Μικρές Κυκλάδες», «Άξιον εστί»), Σικελιανού («Πνευματικό εμβατήριο»), Λόρκα, Νερούδα.
Όταν στα 12 έγραφε παιδικά τραγουδια
Στην εξηντάχρονη καριέρα του έχει γράψει πάνω από 1.000 τραγούδια, πολλά συμφωνικά έργα, καντάτες και ορατόρια, μουσική για δεκάδες θεατρικά έργα και τραγωδίες, όπερες και μουσική για τον κινηματογράφο.
Από τη μουσική του δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα παιδικά τραγούδια. [3]Το πρώτο του τραγούδι, «Το καραβάκι», ο Μίκης το έγραψε στην Πάτρα το 1937 σε ηλικία 12 ετών.
Τα άλλα εφηβικά του τραγούδια συντέθηκαν κυρίως από το 1938 έως το 1945 και από το 1952 πολλά από αυτά ακούστηκαν στην εκπομπή της «Θείας Λένας», ως πονήματα «αγνώστου».
Στο σημείωμά του για τα παιδικά τραγούδια έγραφε:
«Μέσα στην παγωνιά της Ιστορίας – στη δοκιμασία του ’40 – στην πρώτη μου εφηβεία, κλεισμένος στην μοναξιά μου στην Τρίπολη, συνέχισα να γράφω τραγούδια, το ίδιο όπως και προηγουμένως στην Πάτρα και στον Πύργο, με το αναγνωστικό του γυμνασίου και τα βιβλία του πατέρα μου, γεμάτα Σολωμό, Βαλαωρίτη και Παλαμά.
Ήταν ένας τρόπος ζωής που μου έγινε βίωμα και συνήθεια, να ζω με την ομορφιά της ποίησης και της μουσικής, που με θωράκισε και με προφύλαξε να περάσω ακέραιος τη ΜΕΓΑΛΗ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ που κράτησε μια ολόκληρη ζωή.
Μισό αιώνα μετά, τα τραγούδια εκείνης της εποχής γίνονται τώρα γνωστά και σε άλλους. Θα τους αρέσουν άραγες; Έτσι που συνήθισαν να ζουν μόνο για μένα που τα γέννησα και που τ’ αγάπησα; Όμως κι εγώ τώρα θα νιώθω εντελώς γυμνός. Το τελευταίο απόλυτα δικό μου θα πάψει πια να μου ανήκει αποκλειστικά…
Δυο τρόποι ζωής και σκέψης εξακολουθούν να συγκρούονται μέσα μου: Εκείνος της εφηβείας, όταν αποφάσισα να δημιουργώ μόνο για μένα και ο άλλος της ελπίδας ή της αυταπάτης, πως ο άλλος είναι εσύ κι εσύ είσαι ο άλλος. Οπότε γυμνώνεσαι μπροστά του, ανοίγεις την ψυχή σου να του δώσεις τ’ άγια των αγίων σου.
Ακούγοντας τώρα ξανά τα Παιδικά Τραγούδια ξαναβρίσκω τον πυρήνα του μουσικού εαυτού μου. Σε μερικά απ’ αυτά θα βρει κανείς τα «μουσικά μόρια», τους «μουσικούς αρμούς», που μέσα απ’ τα τραγούδια μου, που αργότερα έγιναν γνωστά, βρήκαν άμεση σχέση και απήχηση στον κοινό ακροατή, που είναι ο συνομιλητής μου.
Είναι ευτύχημα που τα τραγούδια αυτά θα τραγουδηθούν από παιδιά για ν’ακουστούν από παιδιά. Μακάρι να ’ταν πάντα έτσι… Είναι σαν να ξαναγυρίζω κι εγώ μαζί τους πίσω, τότε που τα χρώματα είχαν άλλο χρώμα και τ’ ακούσματα άλλο άκουσμα κι εγώ με τα μάτια ορθάνοιχτα, περίμενα τον Παράδεισο να’ρχεται αγκαλιά με τους αγκαλιασμένους συντροφικά ανθρώπους»
Στο παρακάτω σχεδόν δίωρο βίντεο θα ακούσετε όλα τα παιδικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη, τα οποία αξίζει να ακούσετε μαζί με τα παιδιά σας.
Χρυσοπράσινο φύλλο ριγμενο στο πελαγο
Αρχές του 1964 ο Μίκης Θεοδωράκης έκανε την πρώτη άμεση γνωριμία του με τον λαό της Κύπρου, και σε μια συνέντευξη που μεταδόθηκε από την Κυπριακή Τηλεόραση έδινε την υπόσχεση ότι αν οι άλλες υποχρεώσεις του του το επέτρεπαν, θα έγραφε τη μουσική μιας ταινίας που είχε αρχίσει να γυρίζει το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου από τον προηγούμενο χρόνο με τίτλο Το νησί της Αφροδίτης.
Ύστερα ο Θεοδωράκης γύρισε στην Αθήνα και η ομάδα που είχε αρχίσει να γυρίζει Το νησί της Αφροδίτης -νέοι άνθρωποι όλοι- περίμενε να κοπάσει κάπως η ένταση της τουρκοκυπριακής ανταρσίας, που ξέσπασε τα Χριστούγεννα του εξήντα τρία, για τη συμπληρωματική εργασία που απόμεινε. Αρχές του καλοκαιριού, σχετική ηρεμία επικρατούσε στο νησί και το γύρισμα ξανάρχισε.
Τέλη του καλοκαιριού η ταινία ήταν έτοιμη και ο Μίκης Θεοδωράκης πήγε ξανά στην Κύπρο. Μέσα σε λίγες βδομάδες έδινε με τη μουσική του τη βαθιά αγάπη που τον έδεσε με το πολυτάραχο νησί και τους ανθρώπους του. Για την ομάδα που γύρισε την ταινία, η προσφορά του μεγάλου συνθέτη με την παγκόσμια φήμη, προσφορά που έγινε με ανιδιοτέλεια κι ενθουσιασμό, στάθηκε η καλύτερη ενθάρρυνση και επιβράβευση μιας προσπάθειας, που για την Κύπρο σήμαινε την αρχή σ’ ένα τομέα σχεδόν παρθένο.
Μια πολυτάραχη ιστορία ογδόντα αιώνων, δεμένη με την πορεία του ελληνικού πολιτισμού, πανάρχαια μνημεία κ’ έργα τέχνης σπάνια, ένας τόπος προικισμένος από τη φύση –χρυσοπράσινο φύλλο ριγμένο στο πέλαγο– κ’ ένας λαός βασανισμένος αλλά και περήφανος, χάρισαν το θέμα της ταινίας.